TP.HCM xử lý 20.000 tài sản công thế nào?

Công viên và đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19 tại khu đất số 1 Lý Thái Tổ sẽ được nhà tài trợ xây dựng xong trước Tết Nguyên đán 2026. Ảnh: Khương Nguyễn.

Tại buổi gặp mặt lãnh đạo các trường đại học trên địa bàn TP.HCM nhân ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 mới đây, Bí thư Thành ủy Trần Lưu Quang cho biết sau sáp nhập, số lượng tài sản công của TP.HCM mới ước tính vào khoảng 20.000 công trình. Do đó, việc phân cấp và xử lý khối tài sản khổng lồ này được xem là cấp thiết nhằm tránh lãng phí.

Ưu tiên phát triển mảng xanh

Theo Bí thư Quang, nguyên tắc chung của Trung ương khi sắp xếp, thu hồi tài sản công là ưu tiên cho y tế và giáo dục. Chẳng hạn, nếu bệnh viện quá tải mà khu đất công kế bên đang bỏ trống, sẽ được tận dụng để mở rộng nơi khám chữa bệnh cho người dân.

"Tinh thần là làm nhanh nhất để không lãng phí. Đó sẽ là cách thành phố ứng xử với tài sản, đất công", Bí thư Trần Lưu Quang nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, TP.HCM xác định ưu tiên thứ hai là phát triển mảng xanh. Bí thư Trần Lưu Quang cho rằng việc tận dụng đất công để làm công viên sẽ giúp đáp ứng nhu cầu bức thiết của người dân, khi diện tích cây xanh bình quân đầu người hiện chỉ đạt 0,57 m2, rất thấp so với tiêu chuẩn 15 m2.

Với tinh thần kể trên, Thường trực Thành ủy đã quyết định dành khu đất số 1 Lý Thái Tổ làm công viên và xây dựng đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19. Khu đất có vị trí trung tâm với 3 mặt tiền Lý Thái Tổ - Hùng Vương - Trần Bình Trọng, hiện có nhiều cây xanh cổ thụ và 7 biệt thự kiểu Pháp.

Cuối tháng 10 vừa qua, UBND TP.HCM cho biết Sun Group sẽ tài trợ xây dựng công viên cây xanh, không gian cộng đồng và đài tưởng niệm tại khu đất này, dự kiến hoàn thành trước Tết Nguyên đán 2026.

Theo ghi nhận của Tri Thức - Znews, hiện khu vực đang được dọn dẹp mặt bằng để bàn giao cho thành phố làm công viên, đồng thời Sở Văn hóa và Thể thao cũng phối hợp với Sun Group lấy ý kiến người dân cả nước về thiết kế công trình đến ngày 15/11, trước khi tổng hợp, báo cáo UBND TP.HCM xem xét và phê duyệt phương án chính thức.

Khu đất vàng 4 ha số 1 Lý Thái Tổ đang được khẩn trương thu dọn cây cối để làm đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19. Ảnh: Khương Nguyễn.

Ngoài dự án trên, thành phố cũng đang làm việc để thu hồi khu đất tại khu vực Bến Nhà Rồng, nhằm phát triển thêm công viên và các hạng mục công cộng tương tự.

Khu đất có vị trí đắc địa dài gần 3 km dọc sông Sài Gòn, với điểm đầu là Bảo tàng Hồ Chí Minh và phía sau là khu xưởng, kho bãi, cầu tàu từng sầm uất một thời.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM, thành phố đang định hướng điều chỉnh mở rộng quy mô dự án ra toàn bộ khu vực Nhà Rồng - Khánh Hội, với diện tích gần 330.000 m2 đã được phê duyệt trước đây. Sở dự kiến công trình có thể khởi công trong năm 2026.

Sở Quy hoạch - Kiến trúc sau đó cũng đã có văn bản đề xuất phát triển khu đất thành không gian công viên cây xanh, khu vui chơi giải trí phục vụ người dân và cảng hành khách quốc tế. Trong đó, cơ cấu sử dụng đất (không bao gồm phần diện tích Bến Nhà Rồng - Bảo tàng Hồ Chí Minh và đất quốc phòng) dự kiến gồm khoảng 60% đất công viên cây xanh, 20% công trình công cộng và 20% cảng quốc tế.

Đồng thời, cơ quan này cũng đề xuất phương án mở rộng đường Nguyễn Tất Thành hướng về phía cảng Khánh Hội.

Bước ngoặt của TP.HCM

Sau nhiều năm tập trung phát triển kinh tế, hạ tầng và nhà cao tầng, TP.HCM đang quyết tâm trong việc nâng cấp, mở rộng, xây mới các công trình công cộng, hướng tới nâng cao chất lượng sống của người dân.

Theo KTS Khương Văn Mười, nguyên Chủ tịch Hội Kiến trúc sư TP.HCM, thành phố đang thiếu không gian nghỉ ngơi, giao lưu và kết nối cho người dân. Dù các khu "đất vàng" có thể đem lại lợi nhuận lớn, lãnh đạo thành phố ưu tiên dành đất cho công cộng, thể hiện tầm nhìn hướng tới một đô thị đáng sống, không chỉ phát triển về kinh tế.

Theo ông, việc chuyển đổi công năng khu đất số 1 Lý Thái Tổ và Bến Nhà Rồng là bước đi mang tính chiến lược, phản ánh định hướng phát triển mới, trong đó sự quan tâm tới đời sống người dân, nghệ thuật và văn hóa là biểu hiện của phát triển bền vững.

Hiện TP.HCM đang trong quá trình sắp xếp lại chính quyền hai cấp. Sau khi hoàn tất, ông cho rằng các cơ quan, sở ban ngành sẽ có nhiệm vụ báo cáo và phân bổ các tài sản công khác, đảm bảo khai thác đất đai vừa phục vụ phát triển kinh tế, vừa phục vụ cộng đồng.

Với dự án Bến Nhà Rồng, KTS Mười cho rằng quy hoạch cần tuân thủ 3 nguyên tắc: bảo tồn - kết nối - thích ứng. Thành phố cần giữ lại các công trình có giá trị lịch sử và cảnh quan ven sông như Bảo tàng Hồ Chí Minh, các bến tàu cũ, hạn chế xây chen cao tầng.

Khu đất ngay Bến Nhà Rồng sẽ được sử dụng để mở rộng không gian văn hóa Hồ Chí Minh, xây công viên, mở rộng đường Nguyễn Tất Thành và phát triển dịch vụ công cộng. Ảnh: Quỳnh Danh.

Đồng thời, tăng cường kết nối giao thông, mở rộng đường Nguyễn Tất Thành, Tôn Thất Thuyết, bố trí bãi đậu xe, tuyến xe buýt, metro kết nối trung tâm, ưu tiên không gian ven sông cho người đi bộ, xe đạp, tạo trục cảnh quan từ Bến Nhà Rồng đến cầu Mống và Thủ Thiêm.

Bên cạnh đó, dự án cần thích ứng với xu hướng đô thị xanh, tăng cây xanh và mặt nước để cải thiện vi khí hậu, giúp nơi đây vừa là biểu tượng văn hóa, vừa là "lá phổi xanh" của trung tâm thành phố.

Về khu đất số 1 Lý Thái Tổ, KTS Mười cho rằng nên xây dựng đài tưởng niệm trước, sau đó mới triển khai các hạng mục khác. Theo ông, cây xanh nên được bố trí hài hòa với không gian tưởng niệm, đồng thời đảm bảo đây là không gian sinh hoạt cộng đồng, nơi mọi người dân có thể đến viếng, thắp nén nhang và đặt hoa tưởng niệm.