Tờ New York Times (NYT) cho hay trong bốn ngày ngắn ngủi, cổ phiếu Beyond Meat, biểu tượng một thời của “cuộc cách mạng thịt thực vật”, đã tăng hơn 1.000%. Một cú nhảy ngoạn mục đến mức phi lý, kéo giá cổ phiếu từ vùng vài chục cent lên vài trăm USD, khiến phố Wall choáng váng và các diễn đàn Reddit lại rộn ràng như mùa GameStop 2021.
Thế nhưng đằng sau cơn sốt này lại chẳng liên quan đến thịt hay kết quả kinh doanh của Beyond Meat mà là câu chuyện của lòng tham, sự sợ hãi và những dòng tweet đầy phấn khích của nhà đầu tư nhỏ lẻ.
Bán khống
Năm 2019, Beyond Meat chào sàn Nasdaq với cơn sốt chưa từng có: nhà đầu tư chen nhau mua, cổ phiếu tăng gấp ba trong ngày đầu tiên, và công ty non trẻ này từng được định giá gần 14 tỷ USD. Tuy nhiên chỉ sau vài năm, câu chuyện “thịt chay cho tương lai” dần mất vị thế. Lạm phát khiến người tiêu dùng quay về với thịt thật rẻ hơn, doanh số chững lại, còn khoản lỗ ngày một phình to.
Đến đầu tháng 10, Beyond Meat đứng bên bờ vực phá sản. Công ty phải hoán đổi một phần nợ lấy cổ phiếu, động thái giúp giảm áp lực tài chính nhưng lại pha loãng quyền lợi cổ đông, kéo giá cổ phiếu rơi xuống gần 0,5 USD. Nhiều người tưởng rằng hành trình “Beyond” đã kết thúc ở đó.
Trớ trêu thay chính cú rơi này lại châm ngòi cho một đợt phục sinh kỳ quặc mang tên “Buy the dip” (Mua khi giá giảm sâu), một khẩu hiệu quen thuộc trong thế giới đầu cơ cổ phiếu rác (meme stock) của các nhà đầu tư nhỏ lẻ, hoàn toàn tách rời khỏi các yếu tố cơ bản của doanh nghiệp như doanh thu, lợi nhuận.
Cụ thể, chính mức giá gần như "rác" của Beyond Meat đã tạo nên cơ hội “Short Squeeze” (ép nhà đầu tư có lệnh bán khống mua lại) hoàn hảo. Các nhà giao dịch nhỏ lẻ, thường xuyên tụ họp trên các diễn đàn trực tuyến như Reddit, đã nhanh chóng nhận thấy Beyond Meat là mục tiêu lý tưởng. Với tỷ lệ bán khống (short interest) cao ngất ngưởng, lực mua nhỏ lẻ bắt đầu đẩy giá lên, buộc các nhà bán khống phải mua lại cổ phiếu để cắt lỗ, tạo ra hiệu ứng Short Squeeze kinh điển.
Xin được nhắc rằng Beyond Meat vốn là một trong những mã bị bán khống mạnh nhất trên thị trường, với hơn 60% lượng cổ tự do bị short. Khi giá cổ phiếu bất ngờ bật tăng, những người bán khống buộc phải mua lại để cắt lỗ tạo nên “Short Squeeze”, hiệu ứng kinh điển từng khiến GameStop bay hàng nghìn phần trăm trong năm 2021.
Đặc biệt hơn, cơn sóng tăng giá này đến từ những diễn đàn mạng xã hội.
Từ cuối tuần trước, trên các diễn đàn Reddit hay các kênh YouTube tài chính, hàng loạt bài viết kêu gọi mua cổ Beyond Meat xuất hiện. “Capybara Stocks”, một trader đến từ Dubai, nổi lên như người truyền lửa, tương tự cách “Roaring Kitty” từng làm với GameStop. Hàng trăm bình luận, meme, và video lan truyền với cùng tinh thần đẩy cổ phiếu lên cao một cách đáng ngạc nhiên.
Khối lượng giao dịch đã tăng vọt lên mức chưa từng thấy, với hàng trăm triệu cổ phiếu đổi chủ trong một ngày. Động lực chính của thị trường không còn là hiệu suất kinh doanh mà là sự hưng phấn tập thể và tâm lý đánh cược.
Các chuyên gia đều cảnh báo bài học lịch sử lặp lại khi các cơn sốt cổ phiếu như GameStop, AMC, BlackBerry trước đây đều kết thúc bằng đà rơi mạnh sau khi hưng phấn qua đi.
Dù cổ phiếu tăng phi mã, nền tảng kinh doanh của Beyond Meat vẫn mong manh. Công ty chưa tìm ra lối thoát khỏi chuỗi quý thua lỗ, thị trường thịt chay đang chững lại, và niềm tin của nhà đầu tư dài hạn gần như cạn kiệt.
Theo NYT, khoảng 2/3 chuyên gia phân tích khuyến nghị “bán” cổ phiếu Beyond Meat. Thế nhưng, trong thời đại mà những cú click và hashtag có thể tạo ra hàng trăm triệu USD vốn hóa chỉ sau vài giờ, câu chuyện tài chính đôi khi ít quan trọng hơn câu chuyện cảm xúc.
Sự bùng nổ của Beyond Meat vì thế trở thành ví dụ điển hình cho “thị trường của niềm tin ngắn hạn”, nơi người ta không đầu tư vào giá trị, mà đầu cơ vào làn sóng. Nó phản ánh sức mạnh của đám đông kỹ thuật số, nhưng cũng nhắc lại bài học cay đắng từ GameStop và AMC: sau cơn sốt, giá nào cũng rơi tự do.
Cổ phiếu Beyond Meat đang được nhắc đến khắp nơi, nhưng không phải vì món burger thịt chay của họ ngon hơn, mà vì nó là sân khấu mới nhất của những nhà đầu tư muốn thử vận may bằng cảm xúc tập thể. Dù có thể mang lại vài ngày hưng phấn, hiện tượng này phản chiếu thực tế đáng ngẫm: trong một thị trường đầy biến động, các nhà đầu tư nhỏ lẻ thường chạy theo đám đông và cảm xúc hơn là những giá trị thật.
*Nguồn: NYT, Fortune, BI
