Trong bối cảnh chuyển đổi số lan tỏa mạnh mẽ, nhiều nông dân Việt Nam đang chủ động tiếp cận công nghệ để thay đổi tư duy sản xuất và học nghề một cách bài bản hơn. Từ "làm theo kinh nghiệm" sang "làm theo dữ liệu", công nghệ đang mở ra hướng đi mới cho nông nghiệp hiện đại.
Phát triển nông nghiệp thông minh
Phường Tân Uyên, TPHCM nổi tiếng với cù lao Bạch Đằng, nơi đây có diện tích chỉ khoảng 1.100 ha, được bao bọc bởi con sông Đồng Nai hiền hòa. Cù lao Bạch Đằng hiện có gần 500 hộ trồng bưởi với diện tích trên 400 ha, mỗi năm thu hút đông đảo khách du lịch đến tham quan vườn cây ăn trái, góp phần tăng thu nhập cho người dân trong vùng.
Cù lao Bạch Đằng thuộc phường Tân Uyên, TPHCM
Cù lao Bạch Đằng cũng được định hướng thành nơi phát triển nông nghiệp thông minh, du lịch sinh thái, trở thành một biểu tượng xanh của TPHCM, đang được tập trung nguồn lực nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp, kết hợp tham quan du lịch với sản xuất nông nghiệp; cải tạo hệ thống hạ tầng khung phục vụ nông nghiệp và du lịch...
Nhắc đến cù lao Bạch Đằng, nhiều người nghĩ ngay đến thương hiệu bưởi Bạch Đằng đã nổi tiếng khắp nơi, không chỉ trong nước mà cả thị trường quốc tế cũng đón nhận tích cực. Năm 2011, thương hiệu bưởi Bạch Đằng được Cục Sở hữu trí tuệ - Bộ Khoa học và Công nghệ cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu tập thể cho 5 loại, gồm: Bưởi đường lá cam, bưởi da xanh, bưởi ổi, bưởi hồng và bưởi da láng, do Hội Nông dân xã sở hữu. Trong đó, bưởi đường lá cam ở vùng đất này tuy trái rất nhỏ, mỗi quả trung bình 1-1,3 kg nhưng nức tiếng thơm ngon, vỏ mỏng, nhiều nước, vị ngọt có hậu chua nhẹ.
Tới cù lao Bạch Đằng không ai là không biết gia đình ông Dương Văn Minh (ngụ ấp Điều Hòa) -một trong những hộ dân tiên phong trong việc sản xuất hữu cơ. Để có được những trái bưởi ưng ý, ông đã đầu tư công sức, chăm sóc kỹ lưỡng theo hướng hữu cơ, ưu tiên thuốc sinh học phòng trừ sâu bệnh nên không có dư lượng hóa chất từ thuốc bảo vệ thực vật.
Vườn bưởi của ông Dương Văn Minh tại cù lao Bạch Đằng
Để tăng thu nhập cho người trồng bưởi, ông Minh đã đứng ra vận động người dân địa phương thành lập tổ hợp tác, nay là HTX Bưởi Bạch Đằng. Đến nay, các sản phẩm như tinh dầu bưởi, mứt bưởi, rượu bưởi... của HTX đã được đăng ký nhãn hiệu "Hai Dương".
HTX còn xúc tiến xây dựng quy trình, đăng ký thủ tục để phân phối sản phẩm tại hệ thống siêu thị và sàn thương mại. Sản phẩm của HTX được cam kết sản xuất theo chuỗi an toàn từ nhà vườn đến thu hoạch, chế biến.
Ở Bạch Đằng, ngoài vườn bưởi của ông Minh có sản phẩm được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao, địa phương còn có 10 hộ trồng bưởi đạt chứng nhận VietGAP.
Ông Lê Văn Hậu, Phó Chủ tịch UBND phường Tân Uyên, cho biết với mục tiêu phát triển nông nghiệp xanh, thông minh, cù lao Bạch Đằng được định hướng trồng bưởi theo mô hình đạt tiêu chuẩn OCOP, VietGAP. Xã đã xây dựng chính sách hỗ trợ chuyển giao kỹ thuật, cấp mã số vùng trồng cho người dân; hỗ trợ liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm; thực hiện mô hình phát triển du lịch sinh thái vườn; đào tạo, xây dựng thế hệ nông dân thông minh...
Người dân xã Bạch Đằng được hỗ trợ thông tin sản xuất nông nghiệp đến tận vườn. Họ sẽ được hỗ trợ nhiều hơn trong sản xuất để tiến tới xây dựng mô hình HTX số và từng bước triển khai một số dịch vụ kinh tế số.
Ngoài ra, Bạch Đằng cũng đang triển khai thực hiện đề tài cấp cơ sở "Mô hình canh tác lúa theo hướng hữu cơ, áp dụng truy xuất nguồn gốc điện tử và liên kết tiêu thụ sản phẩm trên địa bàn" để từng bước thay đổi phương thức canh tác của người dân.
Địa phương còn phối hợp triển khai các dự án phát triển sản xuất lồng ghép với dự án đầu tư trong nông nghiệp, nông thôn trên địa bàn; ứng dụng kỹ thuật vào trồng, chăm sóc, chế biến sản phẩm cây ăn trái và ứng dụng truy xuất nguồn gốc để quản lý chất lượng sản phẩm.
Nâng cao thu nhập, giảm nghèo bền vữngXã Bắc Tân Uyên có khoảng 70% hộ dân làm nông nghiệp. Ông Đinh Đức Hùng, Phó Chủ tịch Hội Nông dân xã, được bà con yêu mến và tin tưởng, bởi ông là tấm gương tiêu biểu của người cán bộ Hội Nông dân "nói đi đôi với làm", luôn tận tụy, trách nhiệm và sáng tạo.
Nhận thấy nhiều hộ nông dân còn sản xuất nhỏ lẻ, thiếu kiến thức khoa học kỹ thuật, ông Hùng đã chủ động phối hợp với các ngành chuyên môn tổ chức nhiều lớp tập huấn về kỹ thuật trồng cây ăn quả, chăn nuôi gia súc, gia cầm, chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp với điều kiện địa phương.
Đồng thời, ông cũng tích cực tuyên truyền, vận động bà con mạnh dạn áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, mô hình sản xuất mới vào thực tế. Ông Hùng cho biết hàng năm Hội Nông dân đều mời các hộ nông dân về hội trường xã để tổ chức những lớp tập huấn cho họ theo từng đợt. Qua đó, định hướng hỗ trợ những gì bà con cần như thành lập hợp tác xã, đăng ký VietGap; tạo sinh kế cho bà con thông qua việc tặng gà giống...
Không chỉ hướng dẫn về kỹ thuật, ông Hùng còn hỗ trợ hội viên tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi, giúp nhiều hộ có điều kiện mở rộng sản xuất, phát triển kinh tế gia đình. Nhờ đó, nhiều mô hình kinh tế hiệu quả đã ra đời, mang lại thu nhập ổn định, góp phần giảm nghèo bền vững và làm giàu chính đáng, trong đó nổi lên tại địa phương là mô hình cây ăn trái, kết hợp du lịch sinh thái và nuôi gà trại lạnh.
Không chỉ làm tốt vai trò hướng dẫn, ông Hùng còn là cầu nối gắn kết hội viên, khuyến khích tinh thần đoàn kết, chia sẻ kinh nghiệm sản xuất giữa các hộ nông dân. Nhiều mô hình hay, cách làm hiệu quả đã được nhân rộng, góp phần nâng cao thu nhập, giảm nghèo bền vững và xây dựng nông thôn mới tại địa phương.
Nổi lên như trường hợp của anh Lê Minh Sang với mô hình: Muối tiêu lốp nhãn hiệu D'TASTE đạt chứng nhận sản phẩm nông nghiệp nông thôn tiêu biểu tỉnh Bình Dương (nay là TPHCM) năm 2022.
Theo anh Sang, sự khác biệt lớn nhất của công thức muối tiêu lốp D'TASTE là kết hợp giữa sản xuất thủ công và hiện đại. Hợp tác xã của anh đã đầu tư hơn nửa tỉ đồng để xây dựng nhà phơi muối. Muối nguyên liệu sau khi phối trộn trên máy sẽ không đi qua quy trình sấy khô mà được phơi nắng rồi đưa vào máy rang xay để giữ mùi vị tự nhiên, giúp bảo quản được lâu mà không sợ bị ẩm ướt, vón cục như các sản phẩm khác.
Anh Sang cho biết theo chính sách khuyến công, doanh nghiệp, cơ sở sản xuất có sản phẩm được công nhận sẽ được tạo điều kiện hỗ trợ một phần kinh phí tham gia các chương trình bình chọn ở cấp cao hơn để tiếp tục khẳng định thương hiệu; được thụ hưởng nhiều chính sách hỗ trợ tốt hơn nhằm phục vụ sản xuất cũng như quảng bá, tiêu thụ sản phẩm.
Nhờ đó, hợp tác xã của anh đã được hỗ trợ 300 triệu đồng từ nguồn kinh phí khuyến công địa phương để đầu tư hệ thống máy móc, thiết bị tiên tiến trong chế biến muối tiêu. Dây chuyền máy móc hiện đại đã giúp hợp tác xã nâng cao chất lượng và sản lượng, gia tăng tỉ lệ tự động hóa, bảo đảm các yếu tố an toàn vệ sinh thực phẩm..., giúp hạ giá thành để cạnh tranh với thị trường. Nhờ sự hỗ trợ này, anh Sang tự tin tiếp tục nghiên cứu, sản xuất thêm nhiều dòng sản phẩm mới.
