Tránh tình trạng xin - cho
Sáng 27/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi). Tham gia phát biểu, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) góp ý về quy định thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ.
Theo ông, các dự án lớn như lấn biển trên 500 ha; dự án sử dụng rừng sản xuất trên 1.000 ha; dự án di dân từ 10.000 người trở lên ở miền núi và 20.000 người trở lên ở các vùng khác và dự án điện hạt nhân… là những dự án rất quan trọng, mang tính liên tục và ảnh hưởng lớn đến đời sống sinh hoạt của người dân.
Theo ông, với các dự án này, đề nghị giữ nguyên theo quy định hiện hành là Quốc hội quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư của Quốc hội vì liên quan trực tiếp đến người dân.
Đại biểu Phạm Văn Hòa phát biểu tại hội trường (Ảnh: Media Quốc hội).
Quan tâm về vấn đề phân cấp, phân quyền cho UBND cấp tỉnh, đại biểu Phạm Văn Hòa thống nhất với đa phần quy định giao thẩm quyền về tỉnh.
Song, với một số dự án như khai thác khoáng sản hiếm, khoáng sản đặc biệt; dự án xây dựng mới cảng hàng không; dự án chế biến, đầu tư chế biến dầu khí, ông cho rằng cần cân nhắc và nên giao thẩm quyền cho Thủ tướng.
Ông lấy ví dụ xây dựng mới cảng hàng không là vấn đề rất quan trọng. Nếu tiếp tục xây dựng mới mà không có ý kiến của bộ chuyên môn, không có ý kiến của Thủ tướng Chính phủ thì sẽ rất khó.
Hay với khai thác khoáng sản đất hiếm, đại biểu chỉ ra thời gian qua việc khai thác đất hiếm có nơi diễn ra bừa bãi, gây ảnh hưởng và làm thất thoát nguồn lực của Nhà nước.
Do đó, nếu có sự tham gia của Bộ Nông nghiệp và Môi trường trong quá trình này là rất cần thiết, để việc quản lý đất hiếm và khoáng sản đặc biệt được tốt hơn.
Đại biểu Lã Thanh Tân (đoàn Hải Phòng) góp ý vào dự thảo luật (Ảnh: Media Quốc hội).
Đại biểu Lã Thanh Tân (đoàn Hải Phòng) đề nghị dự thảo Luật Đầu tư cần quy định rõ hơn về tiêu chí, định lượng trong việc xác định dự án thuộc diện phải chấp thuận chủ trương đầu tư.
Theo đó, không chỉ căn cứ vào quy mô vốn hay diện tích đất, mà còn phải xem xét đầy đủ các yếu tố như tác động môi trường, hạ tầng dân cư và an ninh quốc phòng.
"Chỉ khi có thước đo rõ ràng, thống nhất thì mới bảo đảm vừa phân cấp, vừa kiểm soát được quyền lực, tránh tình trạng tùy tiện trong thực thi", ông nói.
Ngoài ra, theo ông Tân, dự thảo hiện cho phép một số trường hợp cơ quan chấp thuận chủ trương đồng thời chấp thuận nhà đầu tư. Nếu không quy định rõ điều kiện, nguyên tắc và tiêu chí để thực hiện, sẽ dẫn đến tình trạng "xin - cho", làm giảm tính công khai, cạnh tranh trong lựa chọn nhà đầu tư.
Vì vậy, đại biểu đề nghị làm rõ nguyên tắc và tách bạch 2 bước: chấp thuận chủ trương đầu tư; lựa chọn và chấp thuận nhà đầu tư; hoặc chỉ cho phép thực hiện đồng thời trong những trường hợp thực sự đặc thù, có cơ sở pháp lý chặt chẽ.
Đại biểu Nguyễn Văn Thân (Ảnh: Media Quốc hội).
Từ góc độ doanh nghiệp, đại biểu Nguyễn Văn Thân (đoàn Hưng Yên, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam) đề nghị cần đưa vào dự thảo luật yêu cầu phải bảo đảm đối xử công bằng giữa nhà đầu tư và người được duyệt đầu tư.
Cho rằng trên thực tế vẫn còn cơ chế "xin - cho", do đó ông đề nghị cần có Ủy ban Thường vụ Quốc hội ở trung ương và ở cấp tỉnh là Hội đồng nhân dân tỉnh để làm "trọng tài".
Ngoài ra, đại biểu đề nghị đưa vào luật quy định việc lấy ý kiến của dân khi lựa chọn các dự án cấp quốc gia hoặc cấp tỉnh với quy mô lớn để thuận lòng dân, vừa tranh thủ được những ý kiến tốt, những ý kiến mang tính đột phá, giúp chúng ta hoàn thành tốt nhiệm vụ.
Bộ trưởng Bộ Tài chính tiếp thu, làm rõ
Phát biểu sau đó, làm rõ các ý kiến đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết với các dự án có yêu cầu áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù khác với quy định của Luật, Pháp lệnh, Nghị quyết của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội, theo hướng: Trên cơ sở được sự đồng ý của cấp có thẩm quyền, Chính phủ sẽ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước khi chấp thuận chủ trương đầu tư đối với các dự án có yêu cầu về cơ chế, chính sách đặc thù khác với quy định của Luật, Pháp lệnh, Nghị quyết của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Sau khi chấp thuận chủ trương đầu tư, Chính phủ sẽ báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu, làm rõ ý kiến đại biểu (Ảnh: Media Quốc hội).
Theo Bộ trưởng, dự thảo quy định như vậy nhằm xử lý trường hợp dự án cấp bách, đột xuất phát sinh giữa hai kỳ họp Quốc hội. Trước khi báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, phải báo cáo cấp có thẩm quyền, cụ thể là Bộ Chính trị hoặc Ban Chấp hành Trung ương.
Tuy nhiên, qua các ý kiến của các đại biểu Quốc hội, cơ quan soạn thảo sẽ phối hợp với các cơ quan của Quốc hội, đặc biệt là Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, để nghiên cứu, tiếp thu phù hợp.
Về phân cấp, phân quyền trong chấp thuận chủ trương đầu tư, theo Bộ trưởng, trong Luật sửa 7 luật về đầu tư, đấu thầu và tài chính (Luật số 90) đã phân cấp, phân quyền thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Thủ tướng Chính phủ cho UBND cấp tỉnh đối với 8 nhóm dự án, trong đó có dự án yêu cầu di dân, tái định cư từ 10.000 người trở lên ở miền núi và từ 20.000 người trở lên ở các dự án khác, dự án cảng hàng không, cảng biển...
Như vậy, dự thảo Luật lần này chỉ cập nhật các nội dung của Luật số 90, chứ không phải quy định mới và hiện nay các quy định này vẫn áp dụng bình thường. Bên cạnh đó, Luật Đất đai và Luật Lâm nghiệp đã phân cấp, phân quyền quyết định chuyển mục đích sử dụng đất lúa, đất rừng và chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ cho Hội đồng nhân dân cấp tỉnh.
Bên cạnh đó, dự thảo Luật Quy hoạch sửa đổi dự kiến tiếp tục phân cấp thẩm quyền quyết định hoặc phê duyệt quy hoạch của Quốc hội và Thủ tướng Chính phủ.
Vì vậy, dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) quy định việc phân cấp, phân quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Quốc hội cho Thủ tướng Chính phủ, nhằm cải cách thủ tục hành chính và bảo đảm sự đồng bộ với các luật liên quan.
