Vì sao động cơ hiện đại vẫn đo công suất bằng mã lực?

Mặc dù thế giới đã chuyển sang hệ đo lường SI với đơn vị Watt từ lâu, mã lực vẫn là chuẩn mực khi nói về sức mạnh động cơ. Câu chuyện này bắt nguồn từ thói quen, từ lịch sử của ngành cơ khí và từ những nỗ lực marketing có từ hơn hai thế kỷ trước.

"Mã lực" được sinh ra từ chiến lược tiếp thị của James Watt

Trong thập niên 1780, kỹ sư James Watt đã dùng từ "mã lực" để mô tả hiệu suất của động cơ hơi nước nhằm chứng minh sản phẩm của ông vượt trội hơn các mẫu đời đầu của nhà phát minh Thomas Newcomen. Trong một thỏa thuận kinh doanh, ông Watt được trả tiền dựa trên mức cải thiện hiệu suất của động cơ so với đối thủ.

"Mã lực" được nhà phát minh Scotland James Watt đưa ra nhằm chứng minh "sức mạnh" của cơ cấu động cơ hơi nước của ông vượt trội hơn đối thủ.

Để tạo ra cách so sánh đơn giản và dễ hiểu, ông định nghĩa một mã lực là khả năng nâng 33.000 pound (14.969 kg) lên cao 1 foot (0,3048 m) trong vòng 1 phút. Cách tính này không chỉ mang tính kỹ thuật mà còn là công cụ marketing hiệu quả, bởi thực tế một con ngựa bình thường chỉ tạo ra khoảng 15 mã lực.

Khi chiếc Benz Patent-Motorwagen - chiếc ôtô đầu tiên của nhân loại - ra đời năm 1886, báo chí thời đó đã mô tả động cơ của nó đạt gần một mã lực. Từ đó, mã lực nhanh chóng trở thành công cụ quảng bá không thể thiếu của các hãng xe.

Chiếc ôtô đầu tiên trên thế giới Benz Patent-Motorwagen được quảng bá có sức mạnh khoảng 1 mã lực, và nhanh chóng trở thành công cụ quảng bá không thể thiếu của các hãng xe.

Những quảng cáo đầu thế kỷ 20 như Ford Model T (1908) với động cơ 20 mã lực, Plymouth (1935) với "82 horsepower rarin’ to go", hay Hudson Eight (1940) với con số 128 mã lực đều cho thấy sức hút của đơn vị đo này. Đến năm 1949, mẫu Oldsmobile Rocket 88 dù chỉ có 135 mã lực nhưng đã khởi đầu cho "cuộc chiến mã lực" của kỷ nguyên xe cơ bắp Mỹ, biến khái niệm "mã lực" thành một phần không thể tách rời trong văn hóa ôtô.

Mã lực trong thế giới ôtô hiện đại

Tuy nhiên, thế giới khoa học và công nghiệp cũng phát triển theo hướng khác. Năm 1886, William Siemens đề xuất sử dụng tên James Watt làm đơn vị đo công suất điện, và đến năm 1960, Watt chính thức trở thành đơn vị trong Hệ thống Đo lường Quốc tế (SI).

Hiện tại, Koenigsegg Gemera là mẫu xe thương mại có công suất lớn nhất thế giới với sức mạnh 2.300 mã lực. Tuy trên website để là "2,300 HP", hãng xe này vẫn sử dụng đơn vị đo "PS" quen thuộc của châu Âu (từng được thể hiện ở chiếc Koenigsegg One:1 - 1.360 kg/1 MW - 1.360 PS).

Vì vậy, nhiều quốc gia sử dụng hệ mét đã chuyển sang đo công suất động cơ bằng watt (W) hoặc kilowatt (kW). Một số nơi dùng PS (viết tắt của từ tiếng

Cùng là mẫu BMW M5 Sedan, thông số trên trang web của BMW tại Đức thể hiện thông số 727 PS, trong khi tại Mỹ thông số xe ghi 717 HP. Tuy nhiên, cả 2 đều bằng nhau và bằng 535 kW.

PS là đơn vị mã lực theo hệ mét của Đức, có giá trị nhỏ hơn một chút so với BHP. Khi chuyển sang kilowatt, sự khác biệt sẽ rõ ràng hơn: 1 kW tương đương 1,341 BHP hoặc 1,3596 PS.

Chính vì vậy, hai mẫu xe cùng công suất tính bằng mã lực có thể không thật sự bằng nhau tùy loại đơn vị được sử dụng. Đa số các hãng xe quốc tế vẫn sử dụng hệ PS (hoặc thường viết là hp) để công suất "trông có vẻ" lớn hơn, trong khi đó các hãng xe Mỹ sử dụng hệ BHP.

Dù đã xuất hiện hơn 200 năm và đã có các đơn vị đo hiện đại hơn thay thế, mã lực vẫn là một phần không thể thiếu khi các hãng xe quảng bá khả năng vận hành và cũng là mục tiêu theo đuổi của những người đam mê tốc độ.

Điều này cũng lý giải vì sao việc quy đổi sang kilowatt mang lại sự thống nhất và minh bạch hơn trong bối cảnh toàn cầu hóa của ngành công nghiệp ôtô. Bất chấp sự thay đổi công nghệ từ động cơ đốt trong đến kỷ nguyên xe điện, thuật ngữ hơn 200 năm tuổi này vẫn tiếp tục được ngành công nghiệp ôtô duy trì cho đến ngày nay.