Sức nóng và rủi ro từ câu chuyện tăng vốn ngân hàng

Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)

Nhiều ngân hàng tư nhân (Techcombank, VPBank, TPBank,…) đã có những đợt tăng vốn đáng kể để cải thiện các chỉ tiêu an toàn vốn trong năm 2017-2018, trong khi các ngân hàng quốc doanh (Vietcombank và BIDV) được tăng vốn trong năm 2019.

Kể từ sau những đợt tăng vốn đó, tốc độ tăng trưởng tín dụng tại các ngân hàng niêm yết đã vượt tốc độ tăng trưởng vốn chủ sở hữu. Đồng thời, toàn hệ thống bắt đầu áp dụng các tiêu chuẩn an toàn vốn nghiêm ngặt hơn theo Basel II từ 2019. Do đó, các ngân hàng cần bộ đệm vốn lớn hơn để duy trì đà tăng trưởng hiện tại, trong khi vẫn đáp ứng biên độ an toàn vốn lớn hơn trong giai đoạn đại dịch.

Theo dữ liệu được Công ty Chứng khoán SSI công bố, năm nay, khoảng 16 ngân hàng trong phạm vi nghiên cứu của SSI lên kế hoạch tăng vốn điều lệ đáng kể trong năm 2021. Cụ thể, vốn điều lệ tại các ngân hàng này theo kế hoạch tăng 82.700 tỷ đồng (tăng 31% so với cùng kỳ năm ngoái), trong đó 61.800 tỷ đồng (chiếm tỷ trọng 75%) ước tính tăng qua chia tách cổ phiếu; 18.300 tỷ đồng (tỷ trọng 22%) từ phát hành riêng lẻ và/hoặc phát hành quyền mua cổ phiếu; và 2.600 tỷ đồng (tỷ trọng 3%) thông qua phát hành ESOP.

Từ năm 2020, NHNN thắt chặt việc ngân hàng trả cổ tức tiền mặt. Thay vào đó, NHNN khuyến khích trả cổ tức cổ phiếu hoặc dùng nguồn lực để xử lý hết trái phiếu VAMC. Ngoại lệ duy nhất đối với việc trả cổ tức tiền mặt là đối với các ngân hàng quốc doanh (Vietcombank, BIDV, VietinBank) do yêu cầu từ Kho bạc Nhà nước. Mặt khác, cổ tức bằng cổ phiếu của các ngân hàng quốc doanh trong năm 2021 được hỗ trở bởi Nghị định 121/2020.

Bên cạnh đó, nhiều ngân hàng không chia cổ tức nhằm giữ lại lợi nhuận nhằm tăng vốn chủ sở hữu, như Techcombank, VPBank và Sacombank kể từ năm 2018. Một số ngân hàng tư nhân (HDBank, MSB, LienVietPostBank…) đã xử lý hết trái phiếu VAMC trong năm 2020 và có thể trả cổ tức bằng cổ phiếu để tăng vốn điều lệ.

"Phần lớn việc phát hành mới cổ phiếu đã nằm trong kế hoạch trước đây. VIB và VPBank đã đặt kế hoạch tăng vốn thông qua phát hành riêng lẻ trong năm 2018-2019. Tương tự, Vietcombank và BIDV lên kế hoạch bán cổ phiếu cho nhà đầu tư nước ngoài sau đợt tăng vốn năm 2019. LienVietPostBank tổ chức phát hành riêng lẻ trong năm 2020. Tất cả các kế hoạch này đều được tái khởi động lại trong năm nay", chuyên gia của SSI nhấn mạnh.

Đâu là rủi ro?

Công ty Chứng khoán BOS lưu ý nợ xấu tiềm ẩn trong ngành ngân hàng đang gia tăng. Thống kê cho thấy quý I/2021, nợ xấu của các ngân hàng tăng nhẹ so với cuối năm 2020. Tổng giá trị nợ xấu của các ngân hàng niêm yết đạt 91.244 tỷ đồng cuối quý, tăng 3.948 tỷ đồng so với cuối năm 2020. Tỷ lệ nợ xấu tăng nhẹ 0,02 điểm% lên mức 1,41%.

Chuyên gia của BOS cho hay việc NHNN cho phép ngân hàng giữ nguyên nhóm nợ đã làm cho bức tranh nợ xấu chưa phản ánh đúng thực tế. Các ngân hàng không phải trích lập dự phòng, làm giảm chi phí dự phòng, gia tăng lợi nhuận nhưng rủi ro cũng tăng lên.

Ngoài ra, việc dịch Covid-19 diễn biến phức tạp cũng có nguy cơ cao ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng.

Tương tự BOS, chuyên gia của Yuanta cũng cảnh báo rằng các con số về nợ xấu được công bố trong báo cáo tài chính không phản ánh đầy đủ tình trạng suy giảm chất lượng tài sản. Điều này là do chính sách của NHNN buộc các ngân hàng phải duy trì việc phân loại chất lượng tài sản của các khoản nợ đối với các khách hàng bị ảnh hưởng bởi Covid-19.

Bên cạnh rủi ro nợ xấu, phía Yuanta cũng lưu ý đến vấn đề chênh lệch thu nhập lãi giữa báo cáo dòng tiền và báo cáo thu nhập.

"Chúng tôi tiếp tục quan sát và nhận thấy có sự chênh lệch đáng kể giữa những con số trên báo cáo dòng tiền và trên báo cáo thu nhập của các ngân hàng. Trong quý I/2021, SHB và VietinBank một lần nữa nằm trong nhóm các ngân hàng ghi nhận mức chênh lệch âm lớn nhất trong số các ngân hàng.

Khoản chênh lệch âm được tạo nên do thu nhập lãi gộp (chúng tôi bỏ qua chi phí lãi vay cho trường hợp này) đã được ghi nhận trên báo cáo thu nhập nhưng chưa thực sự được thu về. Công bằng mà nói, điều này có thể là do thời điểm ghi nhận và sự khác biệt giữa nguyên tắc kế toán dồn tích và nguyên tắc thực thu.

Tuy nhiên, khoản chênh lệch này cũng có thể dự báo khả năng lợi nhuận sẽ bị điều chỉnh giảm trong tương lai vì đây là dấu hiệu cho thấy khả năng gia tăng của các khoản nợ quá hạn. Do đó, chúng tôi tin rằng chênh lệch thu nhập lãi giữa báo cáo thu nhập và dòng tiền tiếp tục là những vấn đề cần được chú ý trong tương lai", chuyên gia của Yuanta nhận định.

Chênh lệch thu nhập lãi giữa báo cáo dòng tiền và báo cáo thu nhập quý I/2021 (Đơn vị: tỷ đồng)

Song song, công ty chứng khoán này cũng lưu ý rằng lãi dự thu cao có thể bóp méo lợi nhuận.

"Chúng tôi quan sát thấy rằng một số ngân hàng có tỷ lệ lãi dự thu/tổng tài sản tương đối cao, điều này có thể làm lợi nhuận của họ bị sai lệch. Đồng thời làm tăng rủi ro tiềm ẩn nếu ngân hàng không thu được các khoản lãi dự thu này, điều này đồng nghĩa với việc các ngân hàng buộc sẽ phải ghi giảm doanh thu nếu không thu được lãi trong cùng kỳ kế toán, hoặc sẽ phải ghi tăng chi phí nếu nó xảy ra ở khác kỳ kế toán. Trong mọi trường hợp, lãi dự thu chưa thu được có thể làm sụt giảm lợi nhuận. Do đó, các nhà đầu tư nên chú ý đến chỉ số này như một thước đo chất lượng thu nhập của các ngân hàng", chuyên gia của Yuanta cảnh báo.

Báo cáo tài chính kiểm toán chỉ ra những lỗ hổng nào của PVcomBank ? Theo báo cáo tài chính kiểm toán năm 2020, PVcomBank báo lãi trước thuế gần 76 tỷ đồng với tổng tài sản đến ngày 31/12/2020 ...

Tiền gửi thanh toán của người dân tại các ngân hàng tăng vọt Tiền gửi thanh toán tăng mạnh trong bối cảnh các dịch vụ ngân hàng điện tử, ngân hàng số, ví điện tử,... phát triển mạnh ...

Nhắm tệp khách hàng khủng, ngân hàng rầm rộ bắt tay fintech Hệ sinh thái đa dạng và quy mô lên tới hàng chục triệu khách hàng của nhiều fintech đang được các nhà băng thèm khát.